onderwijssangha

Een kalme leraar door een kalme geest

Mindfulness is een begrip geworden met vele betekenissen. Hier is het dat je aanwezig bent EN blijft bij de manier waarop je aanwezig bent bij je leerlingen. Een ontmoeting tussen jou en een leerling brengt allebei in beweging.

Een voorbeeld. Je begint aan een nieuwe klas. In die klas blijkt een leerling te zitten die heel onrustig is. Die het moeilijk heeft en heel veel aandacht vraagt. Te veel aandacht. Je merkt dat hij je raakt. Irritatie komt op. Je bent niet gewoon moe aan het eind van de dag maar uitgeput. Je voelt een zware steen in je buik als je de volgende dag naar school toe gaat. Midden op de dag schiet het door je heen: die leerling blokt op een zwakke plek. Na vijf dagen hangt er een donkere wolk boven het op school zijn. Op een onbewaakt moment komt de gedachte op: het is hij eruit of ik eruit.

Onze mindfulness beoefening nodigt je uit om te stoppen en om diep te kijken. De basis daarvoor is een stevige, consequente meditatie praktijk. Een ontmoeting met jezelf. Wat is er in mij? Het is blijven zitten. Niet vechten, niet vluchten, niet bevriezen. Ontdekken dat je dat wel het liefste wilt.

Een van de kernen achter de mindfulness beoefening van wake up schools en plum village is de uitdagende gedachte dat je ‘al een boeddha bent’. Dat je het potentieel hebt om met deze situatie om te gaan. Dat je kalm aanwezig kunt blijven, dat je begrip voor het gedrag kan groeien en dat je er samen uit kunt komen. De uitnodiging is dat je dat vermogen wakker maakt en gebruikt. Je bewust zijn dat er oude gewoonten zijn die sterk zijn en dat je dus steeds terug mag keren naar die kalme aanwezigheid in jou.

Een andere kern is dat alles met alles verbonden is. In dit voorbeeld: wat er in die leerling is, is er ook in jou. Je voelt de aanraking van de zwakke plek en dat is een uitnodiging om je te verbinden met de (onontdekte) kracht die daar achter zit. Eigenlijk ken je zijn onrust heel goed. En weet je dat je op mag letten: wat is van hem en wat is van jou? Die leerling voelt jouw onrust maar ook jou potentie: bij deze man of vrouw kan ik aandacht krijgen, die kan me helpen rustig te worden. Hij gebruikt een oude gewoonte: grenzen opzoeken, ontploffen als er niet meteen gereageerd wordt. Hij heeft jou nodig om die oude gewoonte te zien en te verminderen. Om dat samen voor elkaar te krijgen moet jij eerst jouw oude gewoonte onder ogen zien en stapjes zetten.

De derde kern is in het hier en nu zijn. S’morgens wakker worden en het eerste is denken aan die leerling is niet in het hier en nu zijn. Kun je wakker worden met: ik voel me nu kalm en rustig en voel mijn onderwijshart stevig kloppen? Als je een bepaalde, vaste tijd mediteert voel je veel onrust van de dag door je heen schieten. Maar ook momenten van kalmte. Van even niets. De beoefening is erop gericht om die momenten op te merken en te versterken.

Het valt niet mee om dat te gaan doen en toe te passen. Om je daarbij te steunen is er de maandagavond bijeenkomst. Het is online, toch samen. Tot rust komen. Een oefening krijgen om je aanwezigheid bij jezelf in dit moment sterker te maken. de kans om te delen en te leren luisteren en spreken vanuit je hart. Frustratie mag er zijn. Je kunt vragen stellen, dingen delen op deze website. We bieden je een aantal plekken waar je inspiratie(>>) vandaan kunt halen.

Essentieel is dat dit een beoefening voor leraren is. Het is heel duidelijk dat mindfulness ook voor leerlingen heel goed is in deze hectische wereld. Daarvoor zijn er veel bronnen, maar die vindt je niet hier.

Ten eerste omdat we ervan overtuigd zijn dat de beste manier waarop leerlingen het leren is door de manier waarop jij als mens en lerares in de klas staat. ‘You teach who you are’. En we weten het allemaal: die kalmte wordt vaak uitgedaagd en dus is het belangrijk dat we steeds terugkeren naar onze eigen beoefening.

Een leraar was naar een retraite geweest. Hij had ontdekt hoe belangrijk loopmeditatie was. Aan het einde van de eerste les vroeg een leerling: ‘meester, gaat het wel goed met U? U loopt zo langzaam?’. De ‘meester’ glimlachte, legde uit waarom hij dat deed. Toen de klas weg was bleef hij zitten. Een leerling had zijn kalmte ‘gezien’. Tijdens de eerste les. Misschien gaat de klas me uittesten, maar dat hoort erbij.

Ten tweede kan het zijn dat je aandacht van je eigen beoefening verschuift naar het lesgeven over. Misschien is het vluchten. Je hebt misschien ontdekt als leraar dat je van het vak wat je geeft heel veel kennis en ervaring moet hebben op een heel diep niveau om iets simpels heel goed uit te leggen. Het vraagt om een echt onderzoekende houding. Mijn ervaring is dat als ik over iets lesgeef ik ook altijd zelf wordt aangeraakt. Ik gaf les over communicatie en een van de aandachtspunten is kalm en rustig spreken. Een klas was heel duidelijk: dat moet U zeggen, mijnheer, U bent kampioen snelpraten. Een kritische vraag is: in hoeverre ga je lesgeven over iets wat je zelf nodig hebt?

Een amerikaanse leraar vond het moeilijk dat zijn klas er de aandacht niet bij kon houden. Hij betrok het op zichzelf. Het ligt aan mij. Hij bezocht retraites en begon een stevige oefenpraktijk. Hij werd kalmer. Soms vloog hij nog uit de bocht, maar dat werd minder. Op een bepaald moment had hij geen last meer van die niet zo geconcentreerde klas. Hij was zelf zo kalm geworden dat hij ze vroeg wat ze nodig hadden. En dat konden ze zeggen. Hij weerstond de verleiding om mindfulness te gaan geven. Maar startte elke les met vijf minuten dagboek: hoe is het met mij en wat heb ik nodig.

Samengevat kun je het misschien zo zien: je koopt een nieuwe fiets met veel slimme dingen erop. Dan moet je niet meteen een grote tocht van Amsterdam naar Rome maken. Oefenen, vertrouwd worden, band kunnen plakken, versnelling repareren… dagtochten maken, zadel iets verstellen.